Doughnut Economics – Waarom een ander model?

Opgaan, blinken en verzinken

Beginnen we voor de toonzetting met een uittreksel uit “Leven, ach! Wat zijt gij toch?” van Willem Bilderdijk:
Wat verschijne,
wat verdwijne,
’t hangt niet aan een los geval.
In ’t voorleden
ligt het heden;
in het nu, wat worden zal.

Opgaan, blinken,
en verzinken,
is het lot van ieder dag:
en wij allen
moeten vallen,
wie zijn licht bestralen mag.

Of de kronen
luister tonen,
volken, staten, bloeiend staan,
langer stonde
duurt hun ronde,
maar hun avond spoedt toch aan.

Doch de dampen
dezer rampen,
doch de nevels dezer nacht,
zullen breken
bij ’t ontsteken
van den dag waarop zij wacht.

Mocht mijn lippen
dat ontglippen
wat mijn brekend oog hier ziet!
Mocht ik ’t zingen,
en mij dringen
door dit wemelend verschiet!

Het huidige (westerse) economisch systeem is obsoleet, het heeft zijn magie gedaan en is aan het vergaan, aan het verzinken; je ziet het op alle vlakken.
Nog steeds worden regelmatig allerlei aparte crisissen apart benoemd, verbloemend, dat het één grote systeemcrisis is. Het huidige economisch stelsel is in zijn fundamenten meer dan 200 jaar oud; de basisschema’s ervan (maximale winst, permanente groei, vrije markt, evenwicht van vraag en aanbod) zijn nog steeds de mantra van de politiek. Terwijl al (wetenschappelijk) bewezen is dat dit niet (meer) werkt. Het neoliberalisme heeft consumptie heilig verklaard. Economische ontwikkeling staat boven maatschappelijke behoefte. Individualisme, egocentrisme, zelfvoorziening en zelfredzaamheid zijn troef; weg van sociale cohesie, omkijken naar elkaar.

Dit systeem is aan het vergaan.

Nieuwe modellen en ontwikkelingen dienen zich aan, ontsteken een nieuw vuur, een nieuw licht.
Eén ervan is Doughnut Economics – nieuwe modellen voor de 21ste eeuw, van Kate Raworth. Andere zijn Betekeniseconomie of Economy of Common Goods.
Wat de nieuwe theorieën gemeen hebben: ze stellen de maatschappelijke ontwikkeling centraal; de economie is dienend hieraan. Wat de maatschappij niet nodig heeft wordt niet gemaakt, zeg maar. De mens wordt als volwaardig persoon, als sociaal en complex wezen gezien; niet alleen als consument en voordeeljager. Alles, wat van waarde is voor de samenleving telt mee. Dus ook al het vrijwilligerswerk (dat nu in het bruto nationaal product nul aandacht krijgt), het verzorgen van huishouden en kinderen (als grondsteen van de samenleving), de waarde van open source/gemeengoederen etc.

Doel achter het model van Doughnut Economics is, om een economisch systeem neer te zetten, dat zorgt voor de invulling van de mensenrechten, zoals we die internationaal met elkaar hebben afgesproken zonder de planeet te veel te belasten (onleefbaar te maken), wat o.a. in de contracten achter de Sustainable Development Goals verankert is. Hiervoor zijn fundamentele veranderingen nodig, fundamentele veranderingen, die alleen kunnen ontstaan wanneer we kiezen voor een nieuwe mindset, openstaan voor andere modellen en werkwijzen dan die, die ons als ‘wetmatigheid’ met de paplepel zijn ingegeven. We komen er alleen wanneer we durven te twijfelen aan wat nu is en nu bestaat. We komen er alleen, wanneer we welzijn boven welvaart gaat stellen. Voor iedereen.

Wat laten we los? Wat gaat het worden?
Permanente economische groei Een bloeiende economie
De mens als consument en telraam De mens als complex sociaal wezen
De zogenaamde vrije markt, gericht op alsmaar groeiende welvaart (voor sommigen) Een holistisch model, waarin economie de maatschappelijke ontwikkeling dient
Klassieke tot circulaire economie Regeneratief design van processen, producten, structuren
Verzuiling, framing, lineair denken Omarming van complexiteit en holistisch denken
Pas na groei is betere verdeling/herstel mogelijk Modelontwerp is gericht op verdelen
Mensen over hun grenzen belasten Rekening houden met wat een mens (aan)kan
We kunnen alles wat we nodig denken te hebben uit de aarde halen Rechten voor de aarde en de natuur
Business cases System cases

 

Kunnen we het ons voorstellen, dat het daadwerkelijk anders gaat worden?

Ja!!

Er zijn als zoveel pioniers aan de slag.
Steden als Amsterdam werken met Doughnut Economics als leidraad. Zoek maar op: Amsterdam Donut Coalitie.
Eilanden als Curaçao kiezen voor verdere ontwikkeling langs de doughnut lijnen
Er is een Boerendoughnut ontwikkeld door Aeres Hogeschool.

Of kijk gewoon wie allemaal meedoet aan Global Donut Day – 13 november 2023!